Vrijwilligerswerk: wat ik leerde van een gevlucht Eritrees gezin

‘Yaika, ik heb vraag aan jou. Waarom altijd als ik vraag aan mensen in Nederland hoe het gaat, zij altijd zeggen niet goed. Altijd stress, altijd problemen, altijd niet goed. Ik snap niet. Nederland is zo goed en mensen hebben vrijheid. Ik heb een maand niks gegeten en gedronken, ik heb mensen dood zien gaan in mijn land. Waarom niet goed in Nederland?‘ Ik werd overdonderd door zijn vraag. Ik was even stil. Vervolgens vertelde ik hem dat ik hier eigenlijk geen antwoord op had. Uit ongemakkelijkheid en schaamte lachte ik zachtjes. Want inderdaad, waarom klagen wij zo ontzettend veel in Nederland?

Ik had dit gesprek met een Eritrese jongeman van 26 jaar. Ik help zijn vrouw, die 24 jaar is, wekelijks met de Nederlandse taal. Zij is namelijk bezig met haar inburgeringscursus. Naast het taalgedeelte, hebben we veel interessante gesprekken over Nederland en over hun land, Eritrea. Je zou denken dat ik hen voornamelijk help, maar eigenlijk is het tegendeel waar. Ik leer namelijk ontzettend veel van hen. Onbewust, zonder dat ze het doorhebben, geven ze mij de meest waardevolle levenslessen mee. Heb lief, sta klaar voor je naasten, ontvang iedereen met open armen en wees dankbaar voor alles wat je gegeven is in het leven. Dit is in een notendop wat ik leerde. Wellicht haal je er iets uit, wellicht ook niet. Ik voel de drang om dit te delen, dus vandaar dit artikel vol levenslessen.

Dankbaarheid

Toen ik naar huis fietste, drong de bovenstaande vraag van deze Eritrese man pas echt tot mij door. De dankbaarheid voor mijn eigen leven gierde door mijn lichaam. Ik heb normaal een hekel aan fietsen, maar ik genoot van iedere meter die ik aflegde op mijn fiets. Het feit dat ik een fiets bezit – lichamelijk de capaciteit heb om te kunnen fietsen – en de vrijheid heb om te fietsen waar ik heen wil, wanneer ik dat wil – drong tot in mijn diepste vezels door. Vooral dat laatste drong tot mij door. De onschatbare waarde van vrijheid is écht iets waar je bij stil moet staan. Deze mensen hebben er letterlijk alles voor achtergelaten; familie, vrienden, gewoontes, hun dagelijks leven, hun cultuur én zelfs hun eigen identiteit. Niet te vergeten dat ze op een dood gevaarlijke reis zijn gegaan puur en alleen voor vrijheid. Wij kregen het gratis en voor niets bij onze geboorte.

Gastvrijheid

Ik ga wekelijks naar haar huis om hier vervolgens te worden volgepropt met allerlei Afrikaanse lekkernijen. De Eritrese gastvrijheid is iets wat wij Nederlanders niet kennen. Onlangs hadden we een gesprek over het maken van afspraken. ‘Jij maakt afspraak om jouw vriendinnen te zien?’ vroeg het stel. Ik bevestigde de gestelde vraag. Vervolgens keek het stel elkaar aan en begonnen ze beide luidkeels te lachen. ‘Wij maken nooit afspraak, iedereen is altijd welkom,’ vertelde ze beiden. Dit is iets wat wij Nederlanders simpelweg niet aankunnen, je moet altijd een planning hebben. Als je gebruik wilt maken van iemands tijd, moet je een afspraak maken. Dit is voor mij zo gewoon, dat ik soms vergeet dat dit inderdaad ook anders kan.

Grote aanpassing

Sommige mensen zeggen heel snel en makkelijk ‘vluchtelingen moeten zich maar aanpassen als ze hier willen wonen‘. Deze mensen hebben geen idee hoé immens groot de verschillen al zijn voor deze mensen. Mijn taalmaatje liep twee jaar geleden nog drie uur per dag (!) voor een beetje water. Dit deed zij zeven dagen per week en behoorde gewoon tot de orde van de dag. Ze leefden in Eritrea bijna geheel zelfvoorzienend. Hier in Nederland komt het water uit de kraan, kun je koken op een fornuis en wast de wasmachine je kleding. Het is echt een gehele andere wereld waar zij in terecht gekomen is. Daarnaast was zij – als het land niet enorm onderdrukt werd en als het er wel veilig was – het allerliefst bij haar familie in Eritrea gebleven. Eindstand is zij een jonge vrouw in een onbekend land waar ze de taal niet spreekt en de cultuur niet begrijpt zonder enige vertrouwde omgeving.

Relativeren

Ik leer het gezin steeds beter en beter kennen. Het vertrouwen is door de tijd heen gegroeid en daardoor vertellen we elkaar steeds meer persoonlijke verhalen. Soms vertellen ze mij heel heftige verhalen over de reis naar hier of over de nare gebeurtenissen in het land van herkomst. Door deze verhalen heb ik echt leren relativeren. Ik ben een overthinker en ik kan kleine dingen heel groot maken in mijn hoofd. Doordat zij mij herinneren aan de echte lelijke en nare dingen van de wereld, kan ik mijn eigen ‘problemen’ relativeren. Want doet ‘mijn probleem’ er nog toe over 5 jaar? Negenennegentig procent van de tijd is het antwoord ‘nee’ op deze vraag. Natuurlijk voelt ieder het zijne, maar ik kan hierdoor wel bepaalde dingen loslaten. En dit is vooral heel erg fijn voor mezelf.

Grappige versprekingen

Oké, ik haal er niet alleen maar zware levenslessen uit. We lachen namelijk ook wat af met z’n allen. De verschillen zijn zo groot dat het soms letterlijk lijkt alsof we van andere planeten komen. We communiceren in het Nederlands, maar dit gaat soms wat moeizaam. Ik spreek geen Tigrinya (Eritrese taal) en zij spreken pas net Nederlands. En man, Nederlands is de meest moeilijke taal en onverklaarbare taal van dit universum. We moeten beide dus heel creatief zijn én dit uit zich soms in heel grappige gesprekken. Zo wilde zij mij laatst iets vragen over de Efteling, aangezien ik haar daar de week ervoor over had verteld. Ze begon te praten over een speeltuin in Tilburg. Na wat vissen, kwam ik erachter dat ze de Efteling bedoelde. Ook hebben ze grappige uitspraken, bijvoorbeeld ‘van huis ruilen‘. Hiermee bedoelen ze verhuizen.

Vluchtelingenwerk Nederland

Zou jij ook iets willen betekenen voor vluchtelingen in Nederland? Neem dan een kijkje op de website van Vluchtelingenwerk Nederland. Zelf besteed ik maar 2 tot 4 uur per week aan het vrijwilligerswerk. Het hoeft dus geen hele dagen in te nemen. Je hoeft ook geen taalcoach te worden, er zijn genoeg andere vacatures. Een kijkje nemen, kan sowieso geen kwaad :).

Zou jij vrijwilligerswerk willen doen?

Photo by Tim Mossholder on Unsplash